سیاست دولت روس

طوریکه گفته آمدیم، تبلیغات دینی حکومت حبیب الله و نزدیکی امیر افغانستان با سید عالم پادشاه بخارا و مناسبات گرم و نزدیک آزادی خواهان بخارا با دولتمردان جدید افغانستان و شعار آزادی بخارا توسط امیر افغانستان روس ها را بیمناک ساخته بود ولی آنها نیز در اول وهله مانند انگلیس ها می خواستند از طریق خدعه و نیرنگ حکومت جدید را مایل به خود سازند چنانچه جریدهء روسی (ازویستیا Ivestia) در یکی از شماره های خود نوشت « قیام حبیب الله یک قیام مردمی و حکومت جدید افغانستان متکی به دهقانان و طبقهء نادار افغانستان است و چون حبیب الله در راًس آن به صفت قهرمان دهقانان قرار دارد، بناءً این حرکت طرف تائید حکومت شوروی ها میباشد. (١)

(١) «جنبش اسلامی و ملی مسلمانان آسیای میانه در مقابل کمونیزم » نوشتهء مروت صفحهء ٢١٢.

چون در روسیه حکومت کمونستی به رهبری ولادیمیر ایلچ لنین رویکار آمده بود و شعار آن اتحاد کارگران و دهقانان و مبارزه با سرمایه داری بود، بناً حکومت خادم دین که از متن توده های فقیر برخاسته و رهبری آنرا از طبقهء رنجبر یک دهقان زاده بدوش داشت، بهترین نوع حکومت برای ایدیولوژی کمونیزم لینن بشمار میرفت ولی از نظر سیاسی عملکرد های حکومت خادم دین و حمایت از مبارزین مسلمان بخارا مخالف سیاست توسعه طلبانهء روسها تلقی میشد. آقا یکف، کارمند معروف سازمان استخبارات شوروی که بعد ها به غرب پناهنده شد، می گوید:
«سازمان اطلاعات مخفی شوروی عقیده داشت که چون حبیب الله پسر یکنفر سقا و وابسته به طبقهء رنجبر است دولت شوروی باید حرکت او را انقلاب شمرده و از آن در برابر رژیم شاهی گذشته حمایت کند.»
«ولی وزات خارجه شوروی که قیام حبیب الله را ناشی از دسیسهء انگلیس میشمرد طرفدار کمک به امان الله خان بود.» «بالاخره ستالین نظر وزارت خارجه را پذیرفته و بدینصورت سیاست توسعه طلبانه بر ایدیولوژی کمونیزم چربی کرد و روسها که خود را بنیانگدار کمونیزم می خواندند مخالف حکومت دهقانان افغانستان قرار گرفته از حکومت اشرافی گذشته حمایت نمودند.» این بذات خود منافقت و دو روئی کمونست ها و کمونیزم را نشان میدهد.

بلی حکومت خادم دین که سیاست آن مبنی بر پیشرفت و حمایت از دین مقدس اسلام بود و ملت مسلمان و آزادی دوست افغانستان هم خواهان آزادی بخارای اسلامی بودند سبب شد تا خادم دین با سید عالم و ابراهیم بیگ لقی کنفرانسی را بخاطر حمایت از آزادی بخارا در کابل دایر نماید. چنانچه روزنامه (پراودا) در ماه می سال ١٩٢٩ نوشت:
حبیب الله یک کنفرانس ملی را که در آن امیر سابق بخارا و ابراهیم بیگ حضور داشت تشکیل نمود. (١) متعاقباً همین روزنامه بتاریخ ٢٦ می همان سال گذارش داد که حبیب الله حمایت خود را از فعالیت های مبارزین مسلمان آسیای میانه به امیر سابق بخارا اظهار داشته است. (٢)
__________________________
(١) جنبش اسلامی ملی .... صفحه ٢١٣
(٢) جنبش اسلامی ملی ... صفحه ٢١٤

با در نظر داشت جریانات متذکره  سیاست جدید شوروی مبنی بر حمایت از امان الله خان سازمان استخباراتی روس در صدد پروپاگند علیه حکومت خادم دین بر آمده و در نشرات خود حبیب الله را خدمتگار و آلهء دست انگلیس و عامل تامین منافع انگلیس ها در منطقه معرفی نموده تصمیم گرفت در زیر چتر حمایت از امان الله خان به کشور ما یورش آورد.
در حقیقت طرح بر گرداندن دروازهء صندل و آزادی بخارا دو قدرت استعمار وقت را بر آن داشت تا حکومت خادم دین را ساقط نمایند. گرچه عده ای از نویسندگان افغانی این بیانات خادم دین را نوعی ساده لوحی و بی تجربگی سیاسی قلمداد می کنند، ولی در حقیقت شعار های او ممثل آزاد منشی؛ سلحشوری و عدم سازش با کشور های استعماری روس و انگلیس بود.

طوریکه گفته آمدیم، حبیب الله از دو طرف مورد تهاجم دو ابر قدرت وقت قرار گرفت. از طرف شمال روسها جنرال غلام نبی خان چرخی را از طریق مزار داخل افغانستان کردند. از طرف جنوب انگلیس ها مهرهئ خود نادر خان را از طریق پکتیا به افغانستان سوق دادند.
چه سیاست عجیب و مشابه گوئی، از یک منبع آب می خورند.